- Αβικέννας
- (Avicenna, Αφσανάχ, κοντά στην Μπουχάρα 980 – Χαμαντάν 1037). Εκλατινισμένος τύπος του ονόματος του Πέρση φιλοσόφου και γιατρού Ιμπν Σινά. Το έργο του Κανών της Ιατρικής,που το μετέφρασε λατινικά τον 12o αι. ο Γκεράρντο ντα Κρεμόνα, το χρησιμοποιούσαν ως βασικό σύγγραμμα σε όλες τις δυτικές σχολές ιατρικής για 500 χρόνια. Άνθρωπος με μεγάλη εγκυκλοπαιδική μόρφωση, έγραψε περισσότερα από εκατό έργα σχετικά με διάφορα θέματα, με ιδιαίτερο όμως ζήλο αφοσιώθηκε στη μελέτη της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Αυτή του έδωσε τη δυνατότητα να ορίσει τις σχέσεις ανάμεσα στην ύπαρξη ενός πράγματος και την ουσία του, καθώς και τις σχέσεις ανάμεσα στο δυνατόν και το αναγκαίο. Στο σύμπαν, σύμφωνα με τον Α., υπάρχει ένα ον απόλυτα αναγκαίο, στο οποίο συμπίπτουν η ουσία και η ύπαρξη: το ον αυτό είναι o Θεός. Υπάρχει έπειτα το δυνατόν, που αντλεί από το απόλυτα αναγκαίο την αναγκαιότητα της ύπαρξής του (π.χ. η ανθρώπινη ψυχή)· και τέλος υπάρχει το καθαρά δυνατόν, δηλαδή εκείνο που η ύπαρξή του δεν είναι αναγκαία και γι’ αυτό γεννιέται και μετά χάνεται (ανθρώπινο σώμα). Το σύμπαν είναι αιώνιο, γιατί o Θεός, απόλυτη αναγκαιότητα, δεν θα μπορούσε πρώτα να θέλει και έπειτα να μη θέλει την ύπαρξη του κόσμου. Λείπει έτσι από τη μεταφυσική του Α. ο τόνος που χαρακτηρίζει τη χριστιανική μεταφυσική, για την οποία η δημιουργία του κόσμου είναι έργο της θείας βούλησης. Στην πραγματικότητα o Θεός εμφανίζεται ως μια καταθλιπτική διεισδυτική παρουσία, από την οποία δεν μπορεί πια να απαλλαγεί ο άνθρωπος· από το γεγονός αυτό προκύπτει ότι δεν είναι o άνθρωπος που σκέπτεται, αλλά ο Θεός μέσα στον άνθρωπο.
Στον Α. διαγράφεται πραγματικά με εξαιρετική ακρίβεια ένα δόγμα, που σε ολόκληρο τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση θα αποτελέσει θέμα οξύτατης διαμάχης: είναι η διαμάχη γύρω από την ενότητα του δρώντος νου. Η δρώσα ενέργεια, με την οποία φτάνουμε στην ουσία του αντικειμένου που έχει γίνει γνωστό, δεν μπορεί να συντελεστεί από τον νου μας, αλλά από έναν μοναδικό δρώντα νου, τον θείο νου, που ενεργά σκέπτεται μέσα μας και για μας.
Μικρογραφία από αραβικό χειρόγραφο με κείμενο του Αβικέννα σε έμμετρη μορφή, που έχει ιατρικό περιεχόμενο και αποτελείται από 1.316 στίχους.
Η «Επίσκεψη του γιατρού» από τον «Κώδικα» ή «Κανόνα της Ιατρικής» του Αβικέννα.
Dictionary of Greek. 2013.